Những dấu hiệu ban đầu cho thấy năm 2025 sẽ là một năm tốt nữa đối với Peru. Cá trích và cá thu Na Uy cũng báo cáo mức tăng đáng kể vào năm 2024 (đặc biệt là về giá trị), một phần là do trữ lượng thấp hơn trong bối cảnh nhu cầu tăng ở các thị trường lớn. Ở Châu Á - Thái Bình Dương, các loài cá nổi nhỏ tiếp tục là lựa chọn phổ biến của người tiêu dùng, với mức tăng giá được ghi nhận đối với các loài cá kích cỡ lớn.
Cá cơm
Lượng cá cơm đánh bắt được của Peru vào năm 2024 đã bù đắp cho sản lượng đánh bắt đáng thất vọng trong vài năm trước đó do điều kiện môi trường đầy thách thức, bao gồm hiện tượng El Niño vào năm 2023. Theo Bộ Sản xuất (PRODUCE), sản lượng đánh bắt từ mùa đầu tiên đã mang lại hơn hai triệu tấn, trong khi sản lượng đánh bắt của mùa thứ hai tính đến cuối tháng 12 đưa tổng sản lượng năm 2024 lên ước tính 4,8 triệu tấn. Cần lưu ý rằng mùa thứ hai kéo dài đến ngày 23 tháng 1 năm 2025, khi đó tổng sản lượng từ mùa thứ hai được ghi nhận là khoảng 2,51 triệu tấn. Doanh thu xuất khẩu từ năm 2024 đến ngày 23 tháng 1 năm 2025 ước tính đạt 4,9 tỷ USD (chủ yếu từ mùa thứ hai) so với 3 tỷ USD trong hai mùa trước đó vào năm 2023/đầu năm 2024.
Việc sử dụng cá cơm để tiêu thụ trực tiếp cho con người vào năm 2024 đạt gần 180.000 tấn, gấp đôi khối lượng năm 2023. Trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 11 năm 2024, doanh thu từ xuất khẩu cá cơm để tiêu thụ cho con người (đóng hộp/đông lạnh/xử lý) được ghi nhận là 76,5 triệu USD, với Tây Ban Nha là thị trường chính. Tổ chức Biển (the Marine Ingredients Organisation - IFFO) cho biết: So với năm 2023, sản lượng bột cá và dầu cá toàn cầu vào năm 2024 tăng lần lượt 26% và 12%, chủ yếu là do sự phục hồi của sản lượng cá cơm cập cảng tại Peru. Mức thuế 10% đối với hàng xuất khẩu của Peru do chính quyền Hoa Kỳ công bố dự kiến sẽ không có tác động đáng kể đến ngành cá cơm, vì phần lớn bột cá mà nước này sản xuất được chuyển đến các nước khác, chủ yếu là Trung Quốc, nước đã nhập khẩu 1,41 tỷ USD vào năm 2024. Peru xuất khẩu các sản phẩm cá cơm để tiêu dùng của con người như cá cơm đóng hộp ngâm dầu sang Mỹ, nhưng tại thời điểm viết bài, vẫn chưa rõ mức độ ảnh hưởng của những sản phẩm này.
Cá trích
Theo Hội đồng Thủy sản Na Uy (NSC), xuất khẩu cá trích của Na Uy vào năm 2024 đạt 227.916 tấn, trị giá 4,2 tỷ NOK (khoảng 404,4 triệu USD), tăng 5% về giá trị so với năm trước. Giá tăng mạnh là do nguồn cung cá trích toàn cầu đã giảm hơn 30% so với năm 2021, trong khi nhu cầu vẫn ổn định ở các thị trường chính. Cá trích đông lạnh nguyên con (183.940 tấn) chiếm khoảng 80% lượng xuất khẩu, với ba thị trường hàng đầu là Ba Lan (37.870 tấn), tiếp theo là Ai Cập (36.860 tấn) và Đan Mạch (28.230 tấn). Phi lê đông lạnh, xuất khẩu đã vượt quá cá trích đông lạnh nguyên con vào năm 2023, đã giảm từ 123.000 tấn trong năm đó xuống còn 108.000 tấn vào năm 2024 do nhu cầu về loại sau tốt hơn. Cũng theo Hội đồng Thủy sản Na Uy, trong quý đầu tiên của năm 2025, xuất khẩu cá trích của Na Uy sang các thị trường toàn cầu đạt giá trị 1,3 tỷ NOK (125,2 triệu USD), cao hơn 12% so với cùng kỳ năm 2024.
Cá thu
Tổng cộng 313.242 tấn (8,3 tỷ NOK hoặc khoảng 800,6 triệu USD) cá thu Na Uy đã được xuất khẩu vào năm 2024, tăng nhẹ (2%) về khối lượng nhưng tăng mạnh hơn nhiều về giá trị là 24% so với năm trước. Hội đồng Thủy sản Na Uy nhận định lý do khiến giá trị tăng bao gồm sự suy giảm nguồn cung cá thu từ Đại Tây Dương cũng như lượng dự trữ thấp hơn ở các quốc gia tiêu thụ chính như Nhật Bản và Hàn Quốc.
Hầu như tất cả các mặt hàng cá thu xuất khẩu từ Na Uy đều bao gồm cá nguyên con đông lạnh. Năm 2024, khối lượng này lên tới 300.132 tấn, tăng 4,5% so với năm trước. Gần 75% trong số các nguồn cung này (224.856 tấn; +8,21% so với năm 2023) đã đi vào các thị trường châu Á với ba thị trường hàng đầu là Nhật Bản (52.830 tấn), tiếp theo là Trung Quốc (45.110 tấn) và Hàn Quốc (43.090 tấn). Việt Nam, Đài Loan và Thái Lan cũng là những điểm đến chính ở châu Á. Ngoại trừ Nhật Bản, tất cả các thị trường trên đều gia tăng nhập khẩu.
Hàng năm, có từ 130.000 đến 140.000 tấn cá thu Na Uy được tiêu thụ tại Nhật Bản. Mặc dù Trung Quốc vẫn là thị trường chế biến cá thu Na Uy sau đó được tái xuất sang Nhật Bản, nhưng năm 2024 đã chứng kiến một sự thay đổi nhỏ trong bối cảnh theo hai cách: (i) một số công ty Trung Quốc bắt đầu nhập khẩu, chế biến và tái xuất cá thu sang Nhật Bản trong khi trước đây việc này được ký hợp đồng với các công ty Nhật Bản; và (ii) nhiều công ty Trung Quốc hơn đang tập trung vào việc cung cấp cho thị trường trong nước để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng. Trong quý đầu tiên của năm 2025, xuất khẩu cá thu Na Uy ra thị trường toàn cầu đạt giá trị 1,7 tỷ NOK (163,7 triệu USD), tăng 54% so với cùng kỳ năm 2024.
Châu Á - Thái Bình Dương: Nhập khẩu cá thu và sardine
Mức tiêu thụ cá và hải sản bình quân đầu người ở khu vực Châu Á - Thái Bình Dương nhìn chung cao hơn mức trung bình toàn cầu. Các loài cá nhỏ sống ở tầng nước giữa như cá sardine và cá thu nhiệt đới (cá thu Ấn Độ, cá thu horse mackerel, cá thu jack mackerel, cá nục vàng) được coi là có giá cả phải chăng, do đó đóng góp vào chương trình an ninh lương thực quốc gia của nhiều quốc gia đang phát triển. Ở các nước Đông Nam Á, nhập khẩu bổ sung cho sản lượng đánh bắt địa phương đang giảm dần.
Trong ba mươi năm qua, giá các loài cá sống ở tầng nước giữa đã tăng gần gấp 3 lần do nhu cầu tăng cao. Cá thu nhiệt đới tươi và đông lạnh thường được sử dụng trong nấu ăn tại nhà và kinh doanh dịch vụ ăn uống giá rẻ trong khi cá sardine đông lạnh được chế biến lại thành cá đóng hộp cho các hộ gia đình. Năm 2024, lượng cá sardine đông lạnh nhập khẩu vào khu vực Châu Á - Thái Bình Dương lên tới 477.050 tấn, giảm 3,6% so với cùng kỳ năm trước. Khu vực này chiếm 60,38% thị phần nhập khẩu toàn cầu của loài này. Lượng cá thu đông lạnh nhập khẩu (trừ cá thu và cá sòng) giảm 12,20% xuống còn 554.090 tấn so với cùng kỳ năm trước, chiếm 37,84% thị phần nhập khẩu toàn cầu là 1,46 triệu tấn.
Giá cả
Nhu cầu của người tiêu dùng đối với các loài cá nổi (như cá thu Tây Ban Nha, cá thu jack mackerel, cá thu horse mackerel, cá thu Ấn Độ) đã tăng lên ở thị trường Đông Nam Á và Viễn Đông trong dịp Tết Nguyên đán vào tháng 1/tháng 2 năm 2025. Các loài lớn hơn chứng kiến mức giá tăng đáng kể từ 20 đến 30%, so với mức 20-25% của các loài khác. Tính đến cuối tháng 4 năm 2025, giá cá thu Tây Ban Nha vẫn ở mức cao nhưng giá cá thu Ấn Độ và cá sardine đã giảm xuống.
Dự báo
Viện Biển Peru (IMARPE) đã kết thúc nhiệm vụ nghiên cứu tài nguyên của mình vào ngày 4 tháng 4 vừa qua. Mặc dù thời điểm bắt đầu mùa đánh bắt tiếp theo vẫn chưa được công bố, nhưng những dấu hiệu ban đầu cho thấy năm 2025 sẽ là một năm tốt nữa cho ngành cá cơm do có sinh khối cá cơm khỏe mạnh ngoài khơi bờ biển Peru.
Cá trích và cá thu từ Na Uy dự kiến sẽ có mức tăng xuất khẩu tốt trong những tháng tới. Tuy nhiên, mức thuế 16% mà chính quyền Hoa Kỳ công bố gần đây đối với hải sản Na Uy đã gây ra sự không chắc chắn tại thời điểm này vì Hoa Kỳ là thị trường lớn nhất về nhập khẩu hải sản từ Na Uy.
Dự báo trong những tháng tới, nhu cầu tiêu thụ các mặt hàng cá nổi ở thị trường châu Á sẽ ở mức vừa phải đối với các loài cá có giá thấp như cá thu Ấn Độ, cá thu horse mackerel.
Ngọc Thúy (theo FAO)